Współczesny rynek pracy to prawdziwa dżungla. Sukces zawodowy osiągną w nim najsilniejsi i najsprytniejsi. Sytuacji nie poprawia fakt, że coraz powszechniejszym problemem jest wypalenie zawodowe. Na czym polega to zjawisko i jak się objawia? W jaki sposób możemy walczyć z wypaleniem? Spróbujemy odpowiedzieć na to pytanie.
Wypalenie zawodowe – objawy
Jakie są objawy wypalenia zawodowego? Trudno jednoznacznie to opisać, ponieważ każdy przypadek wypalenia to tak naprawdę indywidualny, niepowtarzalny problem. Jeśli jednak zajrzymy do literatury i badań, szybko znajdziemy cechy wspólne. Zaliczamy do nich na przykład:
- chroniczne przemęczenie,
- spadek wydajności pracy,
- pogłębiający się stres,
- poddenerwowanie.
Chroniczne przemęczenie
Jednym z typowych objawów, jeśli chodzi o wypalenie zawodowe, jest utrzymujące się przez wiele miesięcy uczucie przemęczenia. Jeśli zauważymy, że tuż po zakończeniu kilkutygodniowego zaczynamy znowu odczuwać znużenie pracą, najprawdopodobniej jest to objaw wypalenia. Czasem osoby dotknięte decydują się nawet na dłuższy urlop, ale – niestety – często okazuje się to nieskuteczne.
Spadek wydajności pracy
Pracownik wypalony zawodowo to zmęczony pracownik, a kiedy mówimy o zmęczeniu, trudno o wysoką efektywność podczas wykonywania zawodowych obowiązków. Łatwo można sobie wyobrazić, że zmęczenie pracą przekłada się na niższą jakość w realizacji zadań – przykładowo, wypalenie sprawia, że:
- przedstawiciel handlowy staje się mniej skuteczny w pozyskiwaniu klientów,
- nauczyciel zaczyna podchodzić ze zniecierpliwieniem do sowich kursantów/uczniów,
- inżynier może popełniać błędy podczas przygotowywania rysunków technicznych,
- doradca ds. sprzedaży przestaje przestrzegać standardów jakości obsługi klienta.
Takich przykładów możemy podawać znacznie więcej. Łączy je jedno – wypalenie zawodowe zdecydowanie nie jest czymś, co ułatwia wykonywanie codziennych zadań.
Jeśli spojrzymy z tej strony na problem wypalenia zawodowego, okaże się, że to nie tylko tymczasowy stres czy przemęczenie. W rzeczywistości stan ten utrudnia rozwój kariery pracowniczej, ponieważ niska jakość pracy z pewnością nie jest tym, co docenią przełożeni.
Pogłębiający się stres
Wypalenie zawodowe to przede wszystkim napięcie – jest to stres spowodowany konkretnymi obowiązkami zawodowymi, ale także pracą samą w sobie. Stres u osoby wypalonej zawodowo powstaje na myśl o wszystkim, co związane z pracą. Niestety, często okazuje się, że dłuższy weekend czy nawet kilkunastodniowy urlop nie przynoszą ukojenia, ponieważ w trakcie wolnego… myślimy o pracy, co wciąż generuje u nas stres.
Poddenerwowanie
Irytacja i poddenerwowanie u osoby wypalonej zawodowo to częsty problem. Uczucie przytłoczenia pracą, znudzenie czy przedłużające się zmęczenie to stany, które nie są dla nas komfortowe. Jak zaczyna wówczas reagować organizm? Symptomy są różne, a jedną z nich – i to dość częstą – jest irytacja i złość. Takie zachowanie, czasem zahaczające nawet o agresję, to problem, na który powinniśmy spojrzeć z innej perspektywy. Nie jest to przejaw złej woli i gburowatości, lecz – co dla niektórych może być niespodziewane – zachowanie obronne organizmu.
A zatem, jeśli jesteś petentem i obsługuje Cię niesympatyczna urzędniczka, nie reaguj wybuchem złości, lecz poważnie się zastanów. Kto wie, być może jest to skryta pasjonatka ogrodnictwa, która musiała jednak pójść do pracy i w związku z tym spędziła ostatnie 20 lat za przysłowiowym biurkiem… Jeśli spojrzymy na niemiłych pracowników z tej strony, problem może wydawać się bardziej złożony.
Osoby wypalone zawodowo próbują poprzez okazywanie złości maskować problemy ze swoją karierą. Takie zachowanie może przynieść jednak odwrotny skutek, czyli pogorszenie relacji ze współpracownikami. Jeśli dodamy do tego nielubiane obowiązki, otrzymujemy wręcz idealny przepis na zwolnienie z pracy.
W efekcie, wypalenie zawodowe może doprowadzić do konfliktów między pracownikami, a to bez wątpienia przekłada się na obniżenie jakości pracy całego teamu.
Wypalenie zawodowe – domena nie tylko korporacji
Przez lata wypalenie zawodowe było postrzegane wyłącznie jako problem osób dobrze wykształconych i pracujących w korporacjach z sektora finansowego. Rzeczywiście, nie powinno to nikogo dziwić, ponieważ właśnie w tego typu firmach panują często trudne warunki. Choć pensje nie należą do niskich, to do powszechnej świadomości przeniknęły z języka angielskiego takie słowa jak na przykład:
- deadline – nieprzekraczalny termin na wykonanie zadania. Jeśli czas nagli, pracownicy zostają na nadgodzinach, by sprostać wyzwaniu,
- f*ck up – potoczny termin określający sytuację problematyczną, która może zaszkodzić całemu projektowi,
- ASAP – w tłumaczeniu na język polski oznacza to „tak szybko, jak to tylko możliwe” (z ang. As Soon As Possible). Przez ASAP rozumie sytuację, w której należy wykonać zadanie czy projekt możliwie jak najszybciej. Możemy łatwo się domyślić, że taki klimat w pracy łatwo przeradza się w stres i napięcie, co w dłuższym okresie może prowadzić właśnie do zniechęcenia pracą, a ostatecznie – wypalenia zawodowego.
Czy oznacza to jednak, że wypalenie zawodowe jest problemem spotykanym wyłącznie w korporacjach? Niekoniecznie. Wręcz przeciwnie – małe i średnie przedsiębiorstwa to kolejne miejsce, w którym pracownicy nie mają na co dzień łatwych warunków. Również muszą oni stawiać czoła codziennym wyzwaniom, co wiąże się ze stresem. Jeśli dodamy do tego fakt, że obowiązków w małych firmach jest wiele, a pracownicy są często „wielozadaniowi”, nie powinno nikogo dziwić zwiększone ryzyko wypalenia zawodowego. A ponieważ przeciętne wynagrodzenie w małych firmach są znacznie niższe niż w dużych korporacjach (potwierdzają to np. analizy sporządzane przez Główny Urząd Statystyczny), sytuacja staje się naprawdę nieciekawa…
Co można zrobić, gdy dotyka nas wypalenie zawodowe?
Co zrobić, gdy dotknął nas problem wypalenia zawodowego? Jeśli zadajesz sobie to pytanie, mamy dla Ciebie wiadomości:
- złą – nie istnieje uniwersalny, stuprocentowo skuteczny sposób na wypalenie zawodowe,
- dobrą – mimo, iż idealna recepta nie istnieje, możemy wypróbować kilka metod, by osiągnąć sukces.
Przedstawiamy Ci kilka sposobów, które mogą Ci pomóc w walce z tym problemem – oto one:
| Sposób działania | Komentarz |
| Poszukaj wsparcia | Pomocy w uświadomieniu sobie problemu oraz rozpoczęciu walki z wypaleniem zawodowym mogą udzielić Ci znajomi, rodzina, współpracownicy (wraz z menedżerem, jeśli jest on osobą empatyczną i dbającą o dobrostan swoich podwładnych) oraz psycholog. |
| Miej na uwadze swoje potrzeby i ograniczenia – nie możesz pracować bez przerwy! | Dbaj o work-life balance między pracą oraz życiem prywatnym; w przeciwnym wypadku bardzo łatwo o wypalenie zawodowe. |
| Poszukaj hobby | Nie możesz żyć wyłącznie karierą zawodową. Dobrym sposobem na odstresowanie się po pracy jest hobby. Jeśli po godzinach zajmiesz się np. pisaniem książki, jazdą na rowerze czy graniem na gitarze, z pewnością pomoże Ci to w odpoczynku. |
| Unikaj nadgodzin | Powszechnie uznaje się, że jednym z powodów wypalenia zawodowego jest praca w nadgodzinach. W takiej sytuacji mamy dla Ciebie bardzo dobrą radę – unikaj dodatkowych godzin w firmie. Być może nie zarobisz wówczas tak dobrze, ale zmniejszysz ryzyko wypalenia zawodowego. |
| Przestań się porównywać | Nierzadko okazuje się, że wypalenie w pracy powstaje u osób, które czują się niedowartościowane, widząc, że inne osoby odnoszą sukcesy w branży. W efekcie, zaczynają one pracować coraz więcej i więcej, zostając w pracy po godzinach, angażując się coraz mocniej itd. W takiej sytuacji niezwykle łatwo o wypalenie zawodowe. |
Wypalenie zawodowe. Podsumowanie
Wypalenie zawodowe to problem poważny, a zarazem wielopłaszczyznowy. Wbrew swojej nazwie dotyczy on nie tylko życia zawodowego. Dzieje się tak, ponieważ narastające zmęczenie pracą może skutecznie sprawić, że przestaniemy cieszyć się życiem. Wypalenie to prosta droga do takich problemów jak na przykład: nerwica, depresja, nałóg alkoholowy itp. co to oznacza dla Ciebie? Odpowiedź jest prosta: jeśli widzisz u siebie symptomy wypalenia, musisz zrobić wszystko, by ograniczyć jego skutki.
Autor: Emil Zelma
Ale ważny temat poruszyliście, trzeba dużo o tym mówić
Przydatne inforamcje, bo wydaje mi się, że moja siostra to ma