Hipnoza, czyli jak wejść w głąb ludzkiego umysłu?

Choć w dwudziestym pierwszym wieku nauka odgrywa coraz to kolejne zakamarki, to wciąż hipnoza pozostaje zagadką dla wielu z nas. Istnieje wiele objaśnień oraz interpretacji tego pojęcia, ale poszczególne definicje mają wiele elementów wspólnych. Generalnie, hipnozę postrzega się jako stan zmienionej świadomości, w czasie którego pacjent poddawany hipnozie staje się podatny na sugestie ze strony osoby hipnotyzującej. Czy warto zdecydować się na hipnozę? W czym może ona nam pomóc?

Hipnoza – podstawowe informacje. Co warto wiedzieć na temat hipnozy?

Słowo „hipnoza” nie jest nowe. Można doszukać się go już w antycznych tekstach. Zasadniczo, przyjmuje się, że słowo „hipnoza” pochodzi od greckiego terminu „hýpnos”, które oznacza po prostu jak „sen”.

Wydaje się, że takie podejście jest słuszne, ponieważ hipnoza jest procesem, w ramach którego uwaga osoby jej poddanej skupia się na wybranych bodźcach, a świadomość pozostałych bodźców – tzn. tych pochodzących spoza obszaru, na którym koncentruje się uwaga – jest mocno ograniczona. Podobnie wygląda sytuacja, jeśli chodzi o sen.

Rysunek 1. Hipnoza wciąż jeszcze skrywa przed nami wiele tajemnic, ale wykorzystuje się ją np. w celach terapeutycznych

Częstotliwość fal mózgowych w przypadku osób poddawanych hipnozie nie różni się znacząco od stanu osób będących w stanie czuwania. Choć czasem można spotkać się z takimi fantastycznymi wizjami w literaturze czy filmografii, to w świecie realnym hipnoza niestety nie daje nam żadnych nadnaturalnych umiejętności. Czy taki stan rzeczy oznacza, że hipnoza nie może niczego zmienić? Niekoniecznie, ponieważ pod wpływem hipnozy osoba jest w stanie wykazywać się zwiększoną sugestywnością oraz skłonnością do podejmowania zachowań zgodnych z rolą narzuconą przez hipnotyzera.

Takie właściwości hipnozy sprawiają, że jest ona chętnie wykorzystywana podczas zabiegów z obszaru psychologii klinicznej oraz psychiatrii. Przykładowo, może być ona stosowana jako metoda diagnozy oraz leczenia niektórych zaburzeń zdrowia psychicznego.

Przykładowo, można sięgnąć po hipnozę podczas terapii nerwic oraz zaburzeń lękowych. To jednak jeszcze nie wszystko, ponieważ w niektórych przypadkach terapia z użyciem hipnozy może posłużyć w celu redukcji bólu oraz leczenia niektórych uzależnień.

Czasem zwraca się uwagę również na inne możliwości wykorzystania hipnozy, która pomaga umożliwić pacjentowi uwolnić ich własne zasoby. Powód, dla którego tak się dzieje, jest bardzo prosty – hipnoza pozwala wniknąć w naszą podświadomość, a przecież – jak wiadomo – to właśnie tam „skrywają się” oraz gromadzą nasze emocje. Jeśli dodamy do tego fakt, że osoba znajdująca się w trakcie hipnotycznego transu może osiągnąć stan relaksu, nie powinna dziwić spora popularność technik hipnotycznych.

Tak rozumiana hipnoza może być z powodzeniem wykorzystywana w zwalczania fobii, stanów depresyjnych oraz uzależnień – tymczasem, tego typu problemy mają swoje podstawy właśnie w ludzkiej psychice.

Taki stan rzeczy oznacza, że można potraktować hipnoterapię jako pewną formę inwestycji, która przyczynia się do poprawy ich zdrowia psychicznego.

Czy hipnoza to magia? Nic z tych rzeczy – jest to po prostu skuteczne narzędzie terapeutyczne. Choć czasem można spotkać się z taką opinią, to w rzeczywistości hipnoza nie ma wiele wspólnego z magią – co więcej, między magią oraz hipnozą nie ma właściwie żadnych punktów stycznych. Hipnoterapia to proces, podczas którego osoba jej poddawana staje się bardziej podatna na różnego rodzaju sugestie ze strony hipnotyzera… ale sama w sobie zachowuje pełną świadomość. Wiedza w tym zakresie pochodzi z obszaru psychologii/psychiatrii – nie ma tu wiele miejsca na magiczne sztuczki.

Początki hipnozy… sięgają starożytności?

Zapewne wielu z Was zaciekawi informacja, że hipnoza to metoda działania, która była stosowana już setki lat temu. Generalnie, przyjmuje się, że po hipnozę sięgali już… Sumerowie, a działo się to w siódmym wieku przed naszą erą. W jakim celu stosowali oni hipnozę? To nie zostało do końca potwierdzone; pewne jest jedno – ten starożytny lud potrafił hipnotyzować.

Warto jednak pamiętać, że nie tylko Sumerowie znali techniki, które można dziś określić jako hipnoterapię. Oprócz tego przyjmuje się, że również antyczni Egipcjanie oraz Grecy uprawiali w swoich świątyniach praktyki hipnotyczne. Odbywały się one w szczególności w świątyniach, do których zwykli udawać się ludzie w poszukiwaniu sposobów na uzdrowienie lub porady w ważnych sprawach prywatnych lub państwowych.

To właśnie poprzez praktyki medytacyjne oraz kontakt z kapłanami przenoszono się w obszary nieznane dla ludzkiego umysłu działającego na „jawie”, by móc w ten sposób uzyskać informacje na temat przyczyn problemów. Kto wie, być może słynna wyrocznia delficka również poddawała się autohipnozie (lub też robiła to z odwiedzającymi ją gośćmi)? Cóż, tego już raczej nigdy się nie dowiemy.

Jeśli chodzi o „współczesną hipnozę”, to za jej twórcę powszechnie uważa się niemieckiego lekarza Franza Antona Mesmera. Mesmer w ramach prowadzonych przez siebie badań opracował tzw. teorię magnetyzmu zwierzęcego. Zajął on stanowisko, zgodnie z którym poprzez oddziaływanie na znajdujące się w ludzkim organizmie substancje (fluidy) można wpływać na stany chorobowe. Teoria ta została wprawdzie w następnych latach zweryfikowana i odrzucona, aczkolwiek nie sposób odrzucić jej pewnych cech. To właśnie dlatego uważa się, że Franz A. Mesmer odegrał doniosłą rolę w rozwoju praktyk hipnotycznych (oraz nauki o hipnozie jako takiej).

Hipnoza potrzebuje… hipnoterapeuty

Jak widać, hipnoterapia może w wielu przypadkach okazać się użyteczna. Z drugiej jednak strony trzeba mieć na uwadze, że aby tego typu terapia była skuteczna, konieczne jest skorzystanie z pomocy profesjonalnego hipnotyzera. Dzięki swojemu wieloletniemu doświadczeniu hipnotyzer jest w stanie przygotować swojego podopiecznego do terapii, a także – co jest równie ważne – dobrać odpowiednią metodę hipnozy.

Hipnoza niejedno ma imię. Jakie są rodzaje hipnozy?

Jeśli chodzi o rodzaje hipnozy, wyróżnia się między innymi takie typy hipnoterapii jak:

• regresyjna hipnoza (czasem określana również jako regresja hipnotyczna) – jest to taka forma hipnozy, która pomaga pacjentowi w odtwarzaniu oraz przeżywaniu zdarzeń z określonego momentu w przeszłości. Taki stan rzeczy oznacza, że osoba poddana terapii hipnotycznej jest kierowana przez hipnotyzera do minionych okresów ze swojego życia. Dzięki temu możliwe będzie odnalezienie czynników, które stanowią przyczynę obecnych problemów emocjonalnych lub traum, a także uporanie się z nimi.
• autohipnoza – ta hipnoterapia sprawia, że pacjent sam uczy się wywoływać stan hipnotyczny oraz korzystać samodzielnie z różnych technik. Takie działanie pomaga np. we wdrażaniu technik motywacyjnych oraz relaksacyjnych.
• hipnoza online – jest to ciekawa forma hipnoterapii, która zyskuje na popularności dzięki dynamicznemu rozwojowi nowoczesnych technologii. Dzięki temu nie trzeba pokonywać dużych odległości, by móc odbyć sesję u danego hipnotyzera. Takie rozwiązanie to z jednej strony spora wygoda oraz dostępność, z drugiej zaś praktyka pokazuje, że hipnoza online nie traci na skuteczności.

Hipnoza terapeutyczna a estradowa – to nie jest to samo!

Jak już kilkukrotnie wspomnieliśmy, hipnoza to przede wszystkim praktyka o charakterze terapeutycznym. Taki stan rzeczy oznacza, że powinniśmy postrzegać ją przede wszystkim w kontekście zwalczania różnego rodzaju problemów zdrowotnych, nie zaś traktować jako zbiór magicznych sztuczek.

Istnieje jednak pewien wyjątek od tej reguły – mowa tu o rozwiązaniu określanym czasem jako hipnoza estradowa. Ta jest postrzegana raczej jako pewnego rodzaju widowisko. Nie mamy tu wprawdzie na myśli wyskakiwania z kapeluszem, ale raczej „popisywanie się” hipnotyzera po to, by wzbudzić w pacjencie uczucie podległości.

Hipnoza a przeciwwskazania

Podobnie jak ma to miejsce w przypadku innych medykamentów oraz środków leczniczych, także hipnoterapia – choć stosunkowo bezpieczna – wiąże się z pewnymi przeciwwskazaniami. Przede wszystkim, trzeba mieć na uwadze, że nie powinno się stosować tego rozwiązania w przypadku osób cierpiących na takie problemy zdrowotne jak na przykład:

• zaburzenia osobowości,
• upośledzenie umysłowe,
• psychozy.

Hipnoza. Podsumowanie

Hipnoza to taka metoda terapeutyczna, która w ostatnich latach cieszy się rosnącym zainteresowaniem. Taki stan rzeczy nie powinien nikogo zaskakiwać, szczególnie jeśli weźmie się pod uwagę, że czerpie ona pełnymi garściami z dorobku psychoterapii. Stosowanie hipnoterapii może pomóc w procesie leczenia, aczkolwiek czasem sięga się po to rozwiązanie również w ramach samorozwoju, walki ze skrywanymi lekami czy obawami; w tym ostatnim przypadku może być ona traktowana jako element rozwoju osobistego.

Oczywiście, nie powinno się do tego zadania podchodzić ad hoc, bez żadnego przemyślenia. Wręcz przeciwnie – należy zadbać o to, by jeszcze przed rozpoczęciem sesji w ramach terapii hipnotycznej klient wraz z hipnotyzerem określił cel sesji.

 

Jeśli wszystko zostanie ustalone, szanse na to, że uwolnisz się od lęków, fobii czy natręctw, a umysł przestanie płatać nam figle, wzrastają. Oczywiście, nie oczekuj od hipnozy cudów – jak już wspomnieliśmy, jest to tylko (a może aż?) sesja terapeutyczna, a nie pokaz sztuczek magicznych.

Wieloletnia praktyka potwierdza niemałą skuteczność hipnozy jako formy terapii problemów zdrowia umysłowego oraz fizycznego. Aby jednak możliwe było osiągniecie korzyści z tego tytułu, przeprowadzeniem sesji powinien zająć się wykwalifikowany hipnotyzer posiadający odpowiednie doświadczenie w prowadzeniu sesji hipnotycznych.

 

Autor: Emil Zelma